SIVA ÇEŞİTLERİ

1. Dış sıvalar
Binaların dış kısımları kar, yağmur, rüzgâr, donma, çözülme gibi tesirler altındadır. Bu nedenle kullanılacak malzemelerin bu gibi etkilere dayanıklı olması istenir. İçerisine çok su emen, poroz boşlukları fazla, asitlere karşı dayanıksız kalker taşlarından oluşan kum, çakıllı malzemeler, su etkisiyle şişen alçı gibi bağlayıcılar dış sıvalarda kullanılmamalıdır.

2. İnce sıvalar
Kaba sıva tamamen kuruduktan sonra üzerine ince sıva yapılır. İnce sıva harcı, ince kumla temiz kirecin (kuyuda 3 hafta dinlendirilmiş) 1/3 oranında karıştırılmasıyla elde edilir. İnce harç büyük tahta sıva küreğine konarak duvara 60 derece açı ile yapıştırılarak yukarı doğru çekilir. Bu hareket neticesinde sıva ince bir kat hâlinde kaba sıva üzerine yapışır. Bu işlem kısım kısım yapıldıktan sonra yüzey önce mastarla sonra tahta mala ile (perdahlanarak) düzeltilir.

3. Rabitz sıvalar
Bu sıvalar duvar yüzeylerine ve gereğinde tavanlara uygulanır. Her ikisinde de uygulama sistemi aynıdır. Çelik veya ahşap iskeletli yapılarda duvar veya tavan iskelet elemanları arasındaki boşluklu bölmelere, önce sıva tabanı olarak ızgara elemanları çakılır, sonra üzerine galvanizli rabitz teli veya plâstik esaslı file kaplanarak sıva uygulamalarına geçilir. Izgara elemanları ahşap latalardan veya metal çubuklardan olup, normalde 20x20 cm aralıklarla monte edilebilir. Rabitz teli veya file metal ızgara çubuklarına telle iyice bağlanır ve ahşap ızgara latalarına çivi ile çakılır. Bu uygulama yöntem ve tekniği metal yüzeylere sıva yapımında da kullanılabilir. Sıva malzemesi, içine keten katılmış çimento esaslı olmalıdır. Galvanizli de olsa rabitz teli üzerine alçı malzeme ile sıva yapılmamalıdır. Çünkü, alçı metallerde kuvvetli bir şekilde korozyonu artırır. Fakat plâstik esaslı file malzemesi üzerine alçı sıva uygulanabilir.

4. Bağdadî sıvalar
Ahşap iskeletli yapıların veya ahşap bölmelerin yüzeylerine sıva yapılabilmesi için sıva tabanının hazırlanması gerekir. Sıva tabanını elde etmek üzere bağdadî çıtalar veya kamışlar ahşap dikme veya kirişlere çakılır. Bağdadîlerin kesitleri 2x2 cm veya 2,5x2,5 cm olup, 1-2 cm aralıklarla çakılır ve üzerine sıva yapılır. Kamışların çapları 2-2,5 cm'dir. Kamışlar 60 veya 100 cm aralıklarla ince tellerle birbirine bağlanarak levhalar ahşap dikme veya kirişlere tel çivilerle çakılır ve üzeri sıva yapılır.

Sıva iki tabaka hâlinde uygulanır. Alt tabaka 3 cm kalınlıkta olup 1 m' kum, 0,670 m3 kireç; 10-15 kg kıtık (keten ve kendir kıllarından yapılmış lifli malzeme), 150 litre sudan yapılmış harçtır. Kıtık, çıtalar arasına girerek bağlantıya yardım ettiği gibi, sıvayı takviye ettiğinden çatlamasını önler. Üst tabaka 1 cm kalınlıkta evvelce bahsedilen takviyeli harçtan teşekkül eder, 1 m2 sıvaya 0,003 m3 çıta, 0,20 kg çivi gittiği kabul olunur.

5. Ahşap ve metal yüzeylere yapılan sıvalar
Sıva harcı, ahşap ve metal yüzeylere hiçbir zaman yapışmaz. Bu nedenle 50 cm aralık ve 5x10 cm ölçülerindeki ahşap latalardan teşkil edilen ızgaralar üzerine rabitz teli veya İlle çekilerek veya baş kısmı dışarıda kalacak şekilde çiviler çakılarak zemin hazırlanır. Rabitz telinin ve çivilerin galvanizli olması önemlidir. Bunun üzerine iki tabaka hâlinde içine keten (kıtık) katılmış çimento veya takviyeli harç ile sıva yapılır.

Metal yüzeylere sıva telinin tutturulmasında kullanılan özel yapışkanlı metal askılar vardır. Bu pimler, altındaki yapışkanı kaldırılarak yüzeye yapıştırılır ve pimlere rabitz teli gerildikten sonra kontra pulları takılır.

Ahşap tavanlarda sıva uygulanacak ise; yine 50 cm aralıklı 5x10 cm kesitli hazırlanmış ızgara üzerine rabitz sıvada olduğu gibi tel gerilir. Bu cins sıvada 1 m ye 0,022 m3 kereste, 2 kg 8 mm çapında demir, 0,320 kg çivi ve 1,10 nr tel gider.

6. Alçı sıvalar
Perdah tabakası alçı harcı ile yapılır, harç mala ile sürülür. Kaba sıva harcından 2,5 cm kalınlığında bir alt tabaka yapıldıktan sonra 700 kg alçı 500 lt su ile karıştırılarak elde edilen harç, 0,5 cm kalınlıkta düzgün hâlde sürülür ve plâstik şablonlarla tesviye edilir.
Piyasada hazır alçı sıva malzemesi bulunmaktadır. Hazır alçı sıva malzemesi, doğrudan doğruya su ile harç hâline getirilir ve ideal plâstik kıvama kendiliğinden kavuşur. Bu malzeme ile yapılan sıvalar her kalınlıkta yapılabilir ve rötre çatlağı oluşmaz. Hazır alçı sıvası ile yapılan sıvalar çimento kum sıvalardan P daha hafiftir. Ortamdaki nemi çekmesi, yapıyı yangına karşı koruması, beyaz bir yüzey elde edilmesi hazır alçı sıvasının özelliklerindendir.

Sıvamatik adıyla diğer bir alçı türü daha vardır. Alçı esaslı makine sıvası malzemesidir. Her türlü tuğla, gaz beton, briket, bims blok malzemeleri üzerine uygulanabilmektedir. Makine uygulandığı için bir defada 5 cm kalınlığa kadar hızlı uygulama olanağı olmaktadır. Bu tür sıvalar, özel üretilen makineler ile uygulanabilir. Alçı ıslak iken sabunlu suya batırılmış bezlerle, kuru iken bezir yağına batırılmış bezlerle parlatılır.

7. Çarpma sıvalar
Binaların dış cephelerinde özellikle su basman kısımlarında yapılan bu sıvaların uygulanmasında aşağıdaki esaslara dikkat edilir.
1.Sıvanacak yüzeye çimento harcı ile kaba sıva yapılır. Yüzeyde mastar izlerinin kalmaması için tahta mala ile perdahlama yapılır.
2. Harç için 8 ve 4 mm'lik kare delikli elekler arasında kalan temiz 1m dişli kum, 600 kg çimento ve yeteri kadar su ile karıştırılır.
3. Kaba sıva yüzeyi temizlenir ve ıslatılır, mala ile duvara 1 cm kalın¬lıkta çarpılır.
4. Sıva yüzeyine mastar çekilmez.
5. Sıva yüzeyinin zaman zaman ıslatılmak suretiyle mukavemeti sağlanır.

Bu sıvaların üzerine mastar çekilir ve hemen sonra üzeri metal bir tarakla ta¬ranırsa meydana gelen sıvaya Edelpııtz sıva denir.

8. Edelputz sıvalar
Bu sıvaların yapılışı çarpma sıvalara benzer. Çarpma sıvalardan farkı, malzemelerin karışımı, agrega boyutları ve sıva yüzeyinin mastarla düzeltilmesidir.

Edelputz sıva, kaba sıva üzerine yapılır. Kaba sıva harcı karışımı 1.00m3 kum, 200 kg çimento, 170 dm3 kireç hamurudur. Edelputz sıva harcı karışımı; 250 dm3 4 mm'lik elekten geçen kum, 750 dm3 10-16 mm arası özel çakıl, 250 kg çimento ve 150 dm3 kireç hamurudur. Hazırlanan harç, yüzeye 2,5 cm kalın¬lıkta uygulanır ve mastarlanır. Yapılmış olan sıva, Şekil 5.5'te verilen taraklarla tarandığında, sıva kalınlığı 1,5 cm kalmalıdır.

9. Mermer tozu sıvalar
Yüksek doz çimento kaba sıvalar üzerine mermer tozu ve isteğe bağlı olarak normal veya beyaz çimento kullanılarak hazırlanmış son sıva katıdır. Plâstikliği artırmak için harca kireç katılabilir. Kullanılan çimento miktarı 500 kg/m3 tür. Beyaz çimento ile yapılanlara istenilen renk oksit boya katılabilir.

Karışıma giren malzemelerin hacim olarak miktarları şöyledir:
Mermer tozu : 1.00 m3
Sönmüş kireç : 50 dm3
Çimento : 500 kg
Oksit boya : Rengi tutturuncaya kadar
Su : 170 lt 

Plâstik kıvamda hazırlanan harç, kaba sıva üzerine yapılan 6-10 mm kalınlıktaki çakılmış çıtalar arasına çelik malalarla yüzeye çarpılarak uygulanır ve mastar çekilir. Yüzey, çelik perdah malası ile iyice parlatılır. Uygulamada bir dolu bir boş sırasına dikkat edilmelidir. Yapılan sıva 24 saat sonra başlamak üzere, 1 hafta boyunca sabah, akşam sulanmalıdır.

10. Mermer pirinçli veya doğal taş pirinçli sunî taş sıvalar
Bu sıvalar çimento esaslı kaba sıva üzerine yapılır. Harç, 3-5 mm tane iriliğinde lm3 mermer pirinci, 650 kg çimento ve yaklaşık 170 lt su ile karıştırılarak hazırlanır. Kalınlığı 2 cm olan çıtalarla kareleme yapılan yüzeylerde düz veya şekilli sıvalar elde edilebilir. Uygulama yöntem ve tekniği mermer sıvalara benzer. Sıva yüzeyi (gereğinde) 24 saat sonra testere ağzı ile kazınarak veya murçlanarak şekillendirilebilir.

11. Püskürtme sıvalar
Çimento harçlı 2,5 cm kalınlıkta bir kaba sıva yapıldıktan sonra üzerine püskürtme sıva uygulanır. Şayet eski sıva üzerine püskürtme sıva uygulanacak ise eski sıvanın iyice kazınması, yüzeyin yıkanarak tozunun alınması gerekir. Sıva harcı, 1 m3 mermer tozu, 50 kg çimento, 0,30 m3 kireç, 12 kg oksit boya ve yeteri kadar su karışımı ile yapılır. Karışımın kıvamı oldukça önemlidir. Karışımın duvara uygulanması, özel kollu el püskürtme makineleri ile yapılır.

12. Perdah sıvalar
İç ve dış sıvaların üzerine boya (plâstik veya yağlı boya) yapılacak ise düzgün bir yüzey elde etmek üzere perdah yapılır. Perdahlı sıvaların üzerine yağlı boya yapılacak ise yüzeye bezir yağı sürülmelidir. Perdahlı sıvalar, çimento esaslı kaba sıvalı yüzeylere uygulanır. Çelik perdah malası ile ince sıva üzerine yapılan bu tür sıvalar, kullanılan malzemenin cinsine göre değişik isimler alırlar.

Perdah sıvası çeşitleri şunlardır:
1. Kireç perdahlı sıva
2. Çimento perdahlı sıva
3. Alçı perdahlı sıva
4. Kireç, çimento karışımlı harçla perdahlı sıva
5. Kireç, alçı karışımlı harçla perdahlı sıva

13. Desenli sıvalar
Bu sıvalar birkaç yöntemle yapılır. Birincisi; perdah sıvası uygulandıktan yaklaşık 15 dakika sonra altında keçe bulunan malanın, sıva üzerine hafif hafif bastırılarak sıva üzerindeki çimento zarının kaldırılması yöntemidir. Bu işlem malanın suya batırılarak temizlenmesi koşuluyla tekrar edilir. İkincisi ise yüzeye üzerinde desen bulunan merdanenin uygulanmasıdır.

14. Alaturka sıvalar
Horasan denen harçla yapılan sıvadır. Astar harcı yapılırken içine tuğla kırıkları ve bir miktar kaba kum konur. Perdah tabakası tuğla unu ile hazırlanır, perdah ise mala ile yapılır. Çok itinalı işçilik ister. Üzerine bezir yağı sürülürse su geçirmez hâle gelir. Bu sıva günümüzde pek kullanılmamaktadır. Ancak eski eserlerin tamirinde kullanılır .